خواص گره کوهنوردی
گره های کوهنوردی دارای خواص ذیل است:
۱ – در مقابل کشش و ضربه محکم و مقاوم است.۲ – به سادگی زده و با دست به آسانی باز می شود.۳ – هنگام کاربر اثر فشار وارد بر آن باز نمی گردد.۴ – هر قدر فشار بر روی آن وارد شود، محکم تر می شود۵ – کوچک ، کم حجم و دارای کم ترین شکست را دارد. چرا که هر شکست طناب، باعث کاهش مقاومت آن می گردد.
انواع گره ها و کاربرد آن ها
۱ – گره هشت ساده Simpe Enght
۲ – سردست : اتصال سر طناب به یک نقطه (کم کاربرد است) Over hand
۳- هشت یک لا figure of Eight : اتصال سر طناب حمایت به کارابین و صندلی نفر صعود کننده یا به کارگاه
۴ – هشت دو لا : اتصال سر طناب فرود به کارگاه .
۵ – هشت تعقیب : Retraced figure of Eight
اتصال طناب به صندلی و زدن گره هشت در حلقه ای بسته بعد از زدن گره باید اندازه آن را تنظیم نمود.
۶ – دو سر طناب یک لا fisherman: اتصال دو سر طناب هم قطر به یکدیگر (کمتر مورد استفاده قرار می گیرد)
۷ – دو سر طناب دو لا Double fisherman: اتصال دو سر طناب به یکدیگر با ضریب اطمینان بیشتر نسبت به گره دو سر طناب یک لا و اتصال دو سر طناب دو طناب غیرهم قطر با اختلاف قطری برابر حداکثر یک شماره .
۸ – تسمه water knot:اتصال دو سر نوار (تسمه) :
۹- خود حمایت Clove Hittch. Mastwurf :برای ثابت کردن طناب خود حمایت این گره در محل کارگاه و بر روی کاربین اجرا می شود.
۱۰ – حمایت Munter Hitch,Hafmastwurf: برای حمایت صعود کننده یا فرود مورد استفاده قرار می گیرد. این گره را در مواقع ضروری می توان با یک گره ضامن قفل نمود.
۱۱ – پروسک prusik : برای خود حمایت هنگام فرود به کار می رود. این گره کاربردهای دیگری هم دارد.
آمادگی جسمانی قبل از تمرین عملی
مربی گرامی توجه کنید مطمئن شوید که قبل از شروع کار عملی، شاگردان حتماً با انجام کشش عضلانی آمادگی اولیه را کسب نموده اند.
تمرینات و حرکات زیر قبل از صعود از سنگ و برای آماده سازی و گرم کردن عضلات شاگردان شما مفید هستند.
هر روز قبل از شروع کار عملی حتماً این تمرینات انجام شود تا از احتمال آسیب دیدگی عضلاتی کارآموزان کاسته شود.
گیره ها Holds
به کلیه عوارض سنگ، اعم از برجستگی یا فرورفتگی که بتوان در انجام صعود یا فرود از آن استفاده کرده در گیره گویند.
گیره ها انواع و اشکال مختلف دارند که باعث تغییر سختی مسیر صعود می گردند.
انواع گیره ها :
• ناخنی
• انگشتی
• مشتی
• بدون شکل
گیره ناخنی : گیره ای است بسیار ریز و کوچکتر از یک بند انگشت که فقط با نوک انگشتان می توان آن را گرفت. استفاده از این گیره مستلزم صرف نیروی فراوانی است. گیره انگشتی می توان آن را گرفت. استفاده از این گیره مستلزم صرف نیروی فراوانی است.
گیره انگشتی : گیره ای است که یک بند تا دو بند انگشتان دست بر روی آن قرار می گیرد.
گیره مشتی : گیره ای است که کل کف دست بر روی آن قرار می گیرد و می توانیم در حینی که گیره در کف دست قرار دارد، دست را مشت کنیم. گیره های بدون شکل : این گیره شکل خاصی نداشته و باید با کمک نیروی اصطکاک از آن ها استفاده کرد.
جهت گیره ها
• افقی
• عمودی
• مایل
• معکوس
گیره های افقیف عمودی و مایل، دارای زوایا و اشکال مذکور نسبت به سطح افق در روی سنگ هستند.
گیره معکوس : گیره ای است که در عکس مسیر حرکت قرار گرفته باشد و در جهت مخالف مرکز ثقل بدن به آن فشار وارد شود. به این ترتیب که از سمت پایین و در مسیرهای رو به بالا بر سطح گیره فشار می آید. از این گیره بیشتر به صورت کششی استفاده می گردد. از حفره ها و سوراخ های سطح سنگ نیز می توان به عنوان گیره استفاده نمود. نکته مهم در استفاده از این گونه گیره ها، دقت در شکل لبه آن ها از نظر تیز نبودن و صدمه نرساندن به انگشتان است.
قواعد سنگنوردی
سنگنوردی کلاسیک ۱۲ قاعده پایه دارد که عبارت است از :
۱ – بررسی سنگ با نگاه
ابتدا سنگ و گیره های آن را به منظور یافتن مسیر صعود و فرود، در حد توان، از ابتدا تا انتها و با چشم بررسی و شناسایی می نماییم. در صورت امکان از سه جهت ( چپ، راست و روبرو) آن گاه دست و پا برای گرفتن گیره های انتخاب شده، حرکت می کند.
۲ – نقش و وظیفه دست و پا
هنگام صعود، پاها همیشه وظیفه تحمل و جابجایی وزن بدن را به عهده داشته و تعادل بدن را دست ها حفظ می نمایند. همواره از کشیدن پاها روی سنگ خودداری شود. به جای انقباض های متوالی عضلات از نقش اهرم های بدن در صعود استفاده شود.
۳ – داشتن سه نقطه اتکا ( دو دست و یک پا یا دو پا و یک دست)
برای بالا بردن توان ایستادگی و حفظ تعادل بر روی سنگ از این قاعده استفاده می شود. در صورتی که کمتر از سه نقطه اتکا بر روی سنگ داشته باشیم ، میزان مقاومت و پایداری ما بر روی سنگ در برابر لغزش های احتمالی کاهش می یابد.
۴ – استفاده از نوک کفش هنگام صعود
قراردادن پنجه پا بر روی گیره، باعث انتقال بیشتر وزن بدن بر سطح گیره پایی می شود. ضمناً این عمل باعث ایجاد فاصله مناسب از سنگ و در نهایت داشتن دید بیشتر می گردد. در گذرهای عرضی (Traverse) می توان به ضرورت محیط از دخل یا خارج پا نیز استفاده کرد.
۵ – رعایت فاصله مناسب به منظور داشتن دید لازم هنگام صعود
رعایت فاصله مناسب به طریقی که بدن نه بیش از حد نزدیک و نه بیش از حد دور از سنگ باشد به طوری که بتوان به راحتی گیره های بعدی را دید، با نرمی حرکت نمود، به سادگی تغییر جهت داد و مرکز ثقل بدن برهم نخورد، از نکات حیاتی در سنگنوردی است.
۶ – صعود به روش نردبانی
در این روش دست ها و پاها در امتداد طول بدن قرار گرفته و جابجا می شود. در این روش همیشه یک پا به حالت مستقیم (پایی که وزن بدن را تحمل می کند و پای دیگر از محل زانو خم و آماده باز شدن است. سپس با تغییر حالت بدن و تعویض این دو حالت در پاها صورت می پذیرد الی آخر توجه شود که زاویه ران زانو ساق پا از ۹۰ درجه بیشتر نشود. در این طریقه دست ها نیز در طرفین قرار می گیرد.
توجه به این نکته ضروری است که حرکت قطری صعود را آسان تر می سازد و از لولا شدن بدن جلوگیری به عمل می آورد.
۷ – رعایت فاصله مناسب عرضی دست ها و پاها از یکدیگرهنگام صعود دست ها و پاها به حدی از یکدیگرباز می شود که تعادل بدن به هم نخورد ( تقریباً به اندازه عرض شانه) ۸ – قیچی نکردن دست و پا
در حالت قیچی (ضربدر) کردن به دلیل تمایل وزن بدن به سمت مخالف گیره هایی که دست ها و پاها گرفته اند. توان ایستایی بسیار کمتر می شود. این وضعیت احتمالاً باعث بر هم خوردن تعادل خواهد شد. به همین دلیل، این امر احتیاج به تمرکز و تمرین زیادی دارد.
۹ – قرار گرفتن طناب حمایت در بین دست ها هنگام حمایت از بالا
هنگام صعود باید طناب حمایت از میان دست ها قرار گیرد تا باعث به هم خوردن تعادل نشود، در گذر عرضی طناب در سمت سنگ و مخالف جهتی که حرکت می نماییم قرار می گیرد. لازم به تذکر است که درحالت حمایت از پائین، طناب پهلوی صعود کننده قرار می گیرد.
۱۰ – روش تعویض دست ها و پاها
ابتدا باید نسبت به محکم بودن گیره دست یا پایی که بر روی آن قرار داریم، اطمینان حاصل کنیم برای تعویض جای دست می بایست دست آزاد را ضمن قراردادن در کنار انگشت دست ثابت به آرامی با جای گزینی انگشتان، بر گیره مورد نظر قرار داد. در تعویض پا نیز می بایست با قراردادن پای آزاد در کنار پای ثابت با یک جهش آرام و حساب شده جایگزینی صورت گیرد. روش دیگری هم در تعویض دست ها و پاها مرسوم است که به طریق انجام آن می پردازیم : به آرامی و با دقت زیاد، دست یا پای دیگرمان را بر روی دست یا پایی گیره مورد نظر را گرفته است، قرار می دهیم، آنگاه دست یا پای قبلی را از زیر آن به ارامی کنار می کشیم. البته انجم این دو روش بستگی به شرایط فرد روی سنگ از نظر حالت گیره دارد.
۱۱ – برقراری در مسیر
برقراری زمانی انجام می گیرد که فرد به یک تکیه گاه مطمئن برسد. انجام آن به این صورت است که ابتدا یک دست بر لب تکیه گاه یا سکو قرار می گیرد و پس از آن دست دیگر سپس بدن با یک کشش ارام (مانند حالت وقتی که بارفیکس می رویم) به بالا حرکت کرده و پاها را از روی گیره رها شده و بالاتنه را بر تکیه گاه یا سکو مسلط می سازیم. سپس با قراردادن پا بر لبه سنگ ، وزن بدن را به سمت تکیه گاه سوق می دهیم. در آخرین مرحله نیز پای دوم را بر روی تاقچه می گذاریم.
۱۲ – شرایط عمومی صعود
به کارآموزان خود گوشزد کنید صعودی موفق است که همراه با تکنیک و تاکتیک باشد. در یک صعود موفق از حدقل انرژی استفاده شده و سیستم انرژی، هوازی است. سنگنوردی که از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار باشد، صعود زیادی انجام خواهد داد. در مسیرهای کلاهکی و منفی باید از خم کردن بازوان اجتناب نموده و فشار وزن را با کشیده نگاه داشتن دستان، بر روی تاندون ها و استخوان ها منتقل نمود. در این حالت عضلات از زیر بار فشار بیرون می آیند. برای حرکت به سمت بالا نیز سریعاً و بعد از گرفتن گیره بعدی، دوباره دست ها را باز نگاه می داریم.
قواعد کلی صعود از سنگ
• سنگنورد خوب کسی است که ۷۰ % فکر می کند و ۳۰ % از عضلات خود بهره می برد.
• استفاده از پنجه پا (جلوی کفش) برای قرارگرفتن بر روی گیره بسیار مؤثرتر است.
• قرارگرفتن صحیح راستای پا و نحوه گذاشتن پا بر روی گیره از عوامل تعیین کننده است.
• حرکت ها عمدتاً با دست های باز انجام می پذیرد تا اهرم های بدن نقش خود را به خوبی ایفا نمایند.
• تنفس صحیح بالاخص بازدم قوی (خروج قوی و صدادار هوا ازدهان) هنگام صعود، به ویژه موقع اجرای فنون نسبتاً مشکل، بسیار کمک کننده خواهد بود.
• طریقه حرکت به سمت بالا هنگام صعود :
• قطری : دست راست – پای چپ ، آن گاه دست چپ – پای راست
• موازی دست – دست ؛ سپس پا – پا
تمرین : بعد از فراگیری نکات آموزشی روز اول، کارآموزان در دسته های چند نفره سازماندهی نمایید تا بر روی سنگ های کوتاه (حداکثر تا ارتفاع ۵/۲ متر) آموخته های این روز را تمرین کنند. دقت نمایید که حتماً در هنگام صعود یک کارآموزنفر دیگر از پایین مراقب وی باشد. در این جا می توانید نحوه حمایت از پایین بدون ابزار مختص صعود به سنگ های کوتاه را نیز آموزش دهید.
شکاف ها
شکاف ها با شکل های مختلف و با راستاهای عمودی، افقی و مایل بر سطح سنگ پدید می آید. از شکاف ها می توان همانند گیره ها در صعود و فرود استفاده کرد. در شکاف ها ، نسبت به عمق و عرض آن ها، می توان از ابزارهای مختلف حمایت های میانی قرار داد صعود از شکاف ها معمولاً مستلزم صرف نیروی زیاد و مهارت کافی است.
تلاش های دو طرفه
گاهی اوقات عرض شکاف ها آن چنان فراخ است که نمی توان در آن ابزاری را قرار داد عبور از چنین شکاف هایی مستلزم فن خاصی است که به تلاش های دو طرفه معروف است.
بنابراین نوع صعود و اندازه مختلف شکاف ها، این فن دارای انواع زیر است:
• تنوره باز : در این روش با استفاده از حرکات دست ها و پاها به صورت ضربدری و تعویض به موقع هر کدام، صعود امکان پذیر می گردد.
• تنوره پاگستر: در این نوع تلاش دو طرفه، با گشودن حداکثر پاها و استفاده از حداکثر عرض دست ها صعود انجام می شود.
لاخ کردن
لاخ کردن نوعی تلاش دو طرفه است که با استفاده از یک عضو و در شکاف های بسیار بسته انجام می شود. در این روش با گیردادن اعضای بدن (مانند ساعد، کتف، زانو، پا ، مشت و کف دست) در داخل شکاف، و انبساط عضلات و یا چرخش عضو لاخ شونده، صعود انجام می پذیرد.
گاهی اوقات حالت شکاف ها، به خصوص در کنج ها، به نحوی است که باید از این روش استفاده نمود. برای اجرای این فن، دست ها را در شکاف قرار می دهیم و وزن خود را بر روی آن منتقل می کنیم (دست ها را به طرف خود می کشیم) آن گاه پاها را به ترتیب به سطح روبرو فشار می دهیم و زانوها را صاف می کنیم( در این حالت دست ها و پاها هر دو بر شکاف مسیر عمود هستند. همین طور تا به آخر با حرکت ضربدر دست ها و پاها و همچنین کشش دست ها و صاف کردن زانوها به سمت بالا صعود می نماییم.
گذر عرضی Traverse
حرکت افقی بر روی سنگ و تغییر مکان بدون تغییر محسوس ارتفاع را گذر عرضی گویند. مربی گرامی توجه کنید : مکانی که کارآموزان، این روش را در آن تمرین می کنند، باید تا حد امکان صاف و کم خطر باشد تا در صورت سقوط صدمه نبینند.
کارگاه ها
به مطمئن ترین نقطه اتکاء که بیشتری قابلیت تحمل فشار و ضربه را در مراحل مختلف سنگنوردی دارد، کارگاه گویند.
کارگاه سه نوع مختلف دارد
نوع اول طبیعی
نوع دوم مصنوعی
نوع سوم مرکب
کارگاه طبیعی
کارگاهی است که با استفاده از عوارض طبیعی محل فعالیت، برپا می شود. در این کارگاه بسته به نوع مسیر و جهت صعود، از طناب ها یا تسمه های مختلف استفاده می گردد.
در استفاده از کارگاه طبیعی ، جهت صعود را در نظر بگیرید. زیرا اکثر کارگاه های طبیعی به خصوص آن هایی که با بستن تسمه یا طنابچه به دور منقار سنگی به وجود می آیند، یک طرفه هستند.
کارگاه مصنوعی
کارگاهی است که با قراردادن میخ و یا ابزار دیگر در شکاف سنگ ها ایجاد می گردد. این کارگاه دارای دونوع اساسی است .
• کارگاه مصنوعی با دو نقطه اتکاء
• کارگاه مصنوعی با سه نقطه اتکاء
هر کارگاه مصنوعی حداقل باید دارای دو نقطه اتکار باشد تا در صورت در رفتن و یا شکستن یکی از نقطه ها کل کارگاه حمایت از بین نرود.
برای اتصال طناب به کارگاه حتماً از کارابین پیچ و یا دو کارایین ساده با جهت دهانه برعکس استفاده نمایید.
کارگاه مرکب
کارگاهی است که با استفاده از عوارض طبیعی و ابزار مصنوعی توأمان برقرار می شود.
یادآوری نکات زیر ضروری است :
فرد حمایت کننده و کارگاه خود حمایت او باید در راستای مسیر صعود باشد تا در صورت وارد شدن فشار ناگهانی ، تعادل حمایت کننده به هم نخورد. در شرایطی که حمایت چی (حمایت کننده) نتواند کارگاه خود حمایت خویش را در راستای صعود برقرار نماید، باید طول طناب خود حمایت را کوتاه در نظر بگیرد تا از به هم خوردن تعادل خود جلوگیری نماید. کارآموزان باید بدانند که یکی از مهمترین مسائل در برپایی کارگاه، در نظر گرفتن فضای ایمن است.
مربی گرامی این نکته را به کارآمزوان به خوبی توضیح دهید که زاویه ای که ابزارها در کارگاه با هم می سازند باید کمتر از ۶۰ درجه باشد.
هنگامی که از دو رول یا ابزار حمایتی استفاده می کنید، زاویه ای که تسمه یا طنابچه متصل به این دو ابزار می سازد، در تقسیم نیروی وارد بر کارگاه نقش بسیار مهمی دارد.
همان طور که در شکل روبرو مشاهده می نمایید، در حالتی که این زاویه ۵ درجه باشد، فشار ۱۰۰ پاوندی به دو مؤلفه ۵۱ پاوندی تقسیم شده است. در زاویه ۹۰ درجه فشار وارد به هر بازوی کارگاه ۷۰ پوند بوده و این مقدار درزاویه ۱۵۰ درجه به ۲۰۰ پاوند می رسد (یعنی معادل دو برابر کل فشار بر روی هر یک از نقاط کارگاه) پس هر چه این زاویه بازتر شود، فشار وارد بر کارگاه بیشتر می شود.
مناسب ترین مقادیر، زوایای کوچک تر یا مساوی ۶۰ درجه تعیین شده است.
