گازهای گل‌خانه‌ای

گازهای گل‌خانه‌ای (به انگلیسی: Greenhouse gases) گازهایی هستند که باعث اثر گلخانه‌ای در جو می‌شوند.

این گازها می‌توانند تا مدت زیادی حرارت را در خود نگه دارند، و امروزه اضافه شدن بیش از حد گازهای گلخانه‌ای به جو زمین، باعث افزایش دمای زمین شده‌است. از مهم‌ترین این گازها می‌توان از بخار آب و دی‌اکسیدکربن نام برد. از دیگر گازهای گلخانه‌ای می‌توان متان را نام برد که دراثر خوردن چوب توسط موریانه تولید می‌شود.

گازهای گلخانه‌ای عبارت‌اند از ترکیبات گازی که در «اثر گلخانه‌ای» نقش دارند. عمده‌ترین گازهای طبیعی از این دسته عبارت‌اند از: بخار آب (۶۰ درصد)، دی اکسید کربن (۲۶ درصد) و ازن. دیگر گازها که اهمیت کمتری دارند عبارت‌اند از: متان، اکسید نیتروژن، سولفید هگزافلوراید، هالوکربنها مثل فرئون و دیگر CFCها.

ترکیبات گازی عمده اتمسفری یعنی اکسیژن و نیتروژن (N۲ and O۲) جزء گازهای گلخانه‌ای محسوب نمی‌شوند به این دلیل که گازهای دو ملکولی همسان مثل: N۲, O۲, H۲ و غیره نقشی در جذب اشعه فروسرخ ندارند.

فعالیتهای صنعتی و کشاورزی انسان‌ها در افزایش این گازها نقش دارند. بیشترین اثر فعالیتهای انسانی بر افزایش گاز دی اکسید کربن است. موارد زیر نمونه‌ای از نقش انسان در افزایش این گازها می‌باشند:

• سوخت‌های فسیلی و جنگل زدایی – افزایش دی‌اکسیدکربن.

• چرای دامها و کشت‌های غرقابی مثل برنج – افزایش غلظت متان.

• استفاده از CFCs در یخچال و فریزر و مبردها و … .

علت :

خورشید می‌تابد و زمین را گرم می‌کند. بخشی از نور هنگام ورود به جو منعکس می‌شود و باقی آن وارد اتمسفر شده و به زمین می‌رسد و آن را گرم می‌کند. زمین که گرم شده، شروع به تابش می‌کند. زمین مقداری از این انرژی ای در سالهای اخیر بیشتر شده و زمین در حال گرم شدن است. متان و CFC انرژی بیشتری را به دام می‌اندازند، اما دی اکسیدکربن مهم‌ترین بخش گازهای گلخانه‌ای است، زیرا حجم بیشتری از آن در اتمسفر وجود دارد.احتراق سوخت‌های فسیلی ( زغال سنگ، نفت و گاز ) دلیل اصلی ازدیاد بیش از حد دی اکسیدکربن است. اما برخی دیگر از دانشمندان با این نظر مخالفند. آنها می‌گویند که مطالعات انجام شده عموماً بر پایه مدلسازی‌های کامپیوتری است و آب و هوای زمین بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان رفتار آن را پیش بینی کرد. اما مطالعاتی که در سال ۲۰۰۱، توسط تیمی از محققان انگلیسی انجام شد، نشان می‌دهد که طبق اطلاعات ماهواره‌ای ۳۰ سال گذشته، تشعشعی که از زمین به فضا فرستاده می‌شود، کاهش یافته‌است. این یعنی اثر گلخانه‌ای همگام با تولید بیشتر گازهای گلخانه‌ای، افزایش پیدا کرده‌است.

پروتکل کیوتو :

این معاهده با هدف موظف ساختن کشورهای جهان به کاهش اثرات گازهای گلخانه‌ای و تبعات منفی گرم شدن زمین، میان کشورهای جهان به امضا رسید. معاهده در محل کیوتوی ژاپن و در دسامبر ۱۹۹۷ تنظیم شد و از مارس ۱۹۹۸ جهت امضاء کشورهای مختلف ارائه شد و در ۱۵ مارس ۱۹۹۹ نهائی شد. در این معاهده مشخص شده که تا چه سال و تا چند درصد از گازهای گلخانه‌ای کاسته شود. و گازهای مورد نظر عبارت‌اند از: دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن، سولفورهگزافلوراید، HFC‌ها و PFCها. همچنین کشورهای ثروتمند ضمن متعهد شدن به اجرای مفاد این عهدنامه موظف به کمک به دیگر کشورها در این زمینه شدند.

سازو کارهای انعطا ف پذیر پروتکل کیوتو

پروتکل کیوتو به منظور کاهش انتشار و تسهیل انجام تعهدات کشورهای توسع هیافته، سازوکا رهای انعطا فپذیری تحت عنوان سازوکا رهای مبتنی بر بازار در ماده ۱۲ و سایر مواد تنظیم کرده ا ست. بر اساس پروتکل کیوتو، اعضای متعهد (کشورهای توسع هیافته) م یتوانند با اجرای پروژ هها در سایر کشورها، سیاس تهای کاهش انتشار را از لحاظ اقتصادی توجی هپذیر کنند. بدین منظور پروتکل کیوتو برای ایجاد ساختار مبتنی بر بازار، سازوکا رهای زیر را در نظر گرفتها ست:

(CDM) – سازوکار توسعه پاک (JI) -ا جرای مشترک (ET) – تجارت ا نتشار

سازوکار توسعه پاک: این سازوکار شامل پروژ ههایی است که کشورهای توسعه یافته برای تحقق تعهدات خود در کاهش انتشار گازهای گلخان‌های و همچنین کمک به توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه اجرا کرده و به ازای کاهش انتشار حاصل از این پروژ هها، گواهی کاهش انتشار (CER)دریافت میکنند.

اجرای مشترک: پروژ ههایی هستند که با توجه به تجارب تکنولوژیکی کشورها، به منظور اجرای تعهد یا اخذ گواهی، ا ز سویب رخی کشورهای صنعتی در سایر کشورهای توسع هیافته به خصوص کشورهای با اقتصاد در حال گذار (اروپای شرقی)ا جرا م یشوند.

تجارت انتشار: با توجه به‌ای نکه کشورهای صنعتی عضو پروتکل کیوتو هر یک تعهدی مستقل دارند، اگر کشوری نتواند سهم تعهدات خود را در کاهش انتشار برآورده کند، م یتواند از کشورهای صنعتی دیگر که بیش از سهم تعهد خود کاهش انتشار داشت هاند مجوز انتشار خریداری کند.

در ماه نوامبر سال ۲۰۱۱، سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرد که میزان گازهای گلخانه‌ای در جو به میزان بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است