کوهنوردی یکی از ورزشها یا از جمله تفریحات است. برای برخی نیز کوهنوردی به عنوان شغل اصلی یا بخش الزامی شغل اصلی است.کوهنوردی میتواند به صورت راهپیمایی، کوه روی، کوهپیمایی و صعود به قلل مختلف و یا صخرهنوردی انجام گیرد.
شور ایران با داشتن کوه های سر به فلک کشیده از استعدادهای خدادادی برای ورزش کوهنوردی برخوردار است.
امروزه ورزش کوهنوردی به عنوان یک ورزش رسمی مورد توجه جوانان است اما هنگام کوهنوردی همیشه خطر در کمین است.
برای این که کوهنوردان و سایر اقشار مختلف مردم که برای استفاده از هوای پاک کوهستان به این مناطق عزیمت می کنند صعود خوب و موفق داشته باشند لازم است توصیه های ایمنی زیر را رعایت کنند:
1)به خاطر داشته باشید کوهنوردی با پیاده روی و تپه نوردی تفاوت داشته و صرفا یک تفریح نیست بلکه یک ورزش کاملا جدی و تکنیکی ولی توام با تفریح است.
2) وسایل و تجهیزات و البسه مناسب و استاندارد که متکی به سال ها تجربه عملی طراحی شده اند تهیه کنید و کاربرد صحیح و فنی آن ها را فرا گیرید.
3)هیچ گاه تنها اقدام به انجام این ورزش نکنید و همیشه به طور گروهی اقدام به کوهنوردی کنید کمتر کسی است که در زمان کوهنوردی به نحوی احتیاج به کمک پیدا نکند.
4) اصول کوهنوردی را از پایه فراگیرید و همیشه با راهنمایی و ارشاد یک مربی یا کوهنورد اقدام کنید.
برای صعود مؤثر به کوهها نیاز به ابزارهای متفاوتی است. البته در هر صعود بسته به نوع صعود، منطقه مورد نظر، زمان و فصل اجرای برنامه ممکن است ابزار و تجهیزات متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از این وسایل کوهنوردی عبارتاند از:
*کفش مخصوص کوه
*کاپشن گورتکس
*کاپشن پلار
*کوله پشتی
*باتوم کوهنوردی
*دستکش
*کلاه مناسب فصل
*بادگیر
*جوراب کلفت
*کیسه خواب
*فلاسک چای
*بطری آب
*وسایل شخصی مانند قاشق و چنگال
*چراغ قوه
*عموماً برای کوهنوردی یا فتح قلهای به راهنما نیاز است.
فواید کوهنوردی
کوهنوردی فواید زیادی دارد که اکنون به چند مورد اشاره می شود:
1- تاثیر کوه نوردی در باز شدن مویرگهای بدن :
مویرگهای بدن در شرایط عادی و در موقع استراحت به مقدار 15% ظرفیت خودشان باز و فعال هستند ولی در حین کوه نوردی مویرگها 95% فعال می شوند ، چون اکسیژن و غذای مورد نیاز بدن از طریق مویرگها به نقاط مختلف بدن می رسد لذا با باز شدن و فعال تر شدن مویرگها ، مواد غذایی و اکسیژن با سرعت بیشترو کیفیت سودمند تر به مغز و عضلات و احشای داخلی بدن می رسد .
2- تاثیر کوه نوردی در جلوگیری از بیماریهای قند خون ( دیابت ) :
در موقع کوه نوردی ، متابولیسم ( سوخت و ساز ) مواد شناور در خون مانند قند ، کلسترول ، پروتئین ها و اسید اوریک به بهترین وجه صورت می گیرد و در نتیجه سوخت و ساز کامل خون از ابتلا به بیماری قند نیز جلوگیری می کند .
3- تاثیر کوه نوردی در از بین رفتن چربی بدن :
در موقع فعالیت ورزشی و بخصوص در کوه نوردی ، کالری مورد نیاز بدن به 3 برابر افزایش پیدا می کند. بدن برای تامین کالری مورد نیاز خود به اجبار چربی های ذخیره شده را می سوزاند و به مصرف می رساند ، از طرفی در موقع فعالیت ورزشی ، انسان به شدت عرق می کند و مقداری از چربی های زیر پوست در اثر تعریق شسته و دفع می شوند .
4- تاثیر کوه نوردی در زیاد شدن میزان خون در عضلات :
در موقع کوه نوردی مقدار خون موجود در عضلات بدن 20 برابر افزایش پیدا می کند و پر خون شدن عضلات باعث می شود که غذای بیشتری به عضلات برسد و عضلات قوی تر بشوند .
▪ بهبود اعمال عصبی و روانی: تحقیقات و مطالعات طب ورزشی نشان میدهد دویدنهای منظم و راهپیمایی در کوهستان انتقال اکسیژن را از ششها به تمام نقاط تحتانی بدن تسهیل کرده و از اینرو به طور موثری بر روی عملکرد دماغی اثر میگذارد.
5- افزایش بافت استخوانی به عقیده ارتوپدها: استخوانبندی انسان پیوسته تحت تاثیر عمل سلولهایی است که بافت استخوانی میسازند یا تخریب میکنند. تنفس حاصل از دویدن یا کوهنوردی آرام و طولانی حرکات لازم را به منظور حفظ رابطه موجود بین فرآیندهای ساخت و تخریب بافت استخوانی ایجاد میکند، به علاوه تراکم بافت اسخوانی افرادی که حداقل ۳۰ دقیقه میدوند یا راههای کوهستانی را به مدت چند ساعت آرام میپیمایند ۳۰ تا۴۰ درصد بیشتر از افرادی است که با این ورزشهای دست یافتنی آسان نمیپردازند.
6- افزایش طول عمر: دکتر رالف پافنگر DR.RALPH_PAPHENBER)) آلمانی میگوید: کسانی که در ۸۰ سالگی به طور منظم به ورزش بپردازند میتوانند انتظار حداقل انتظار ۲ سال عمر مفید بیشتر از فردی که گاه گاه ورزش میکند، داشته باشند.
7- غلبه بر افسردگی: یک تیم پزشکی در دانشگاه ویسکانسین آمریکا روشهای درمانی مختلفی از جمله برنامههای ورزشی را به مدت ۲ سال برای معالجه افسردگی افراد مورد تحقیق و بررسی قرار دادند. در نتیجه تنها درمانی که صد در صد تاثیر داشت، دویدن و کوهپیمایی آرام بود. این درمان مدتها قبل یعنی از زمانی که دکتر جوانی به نام فاچهDR.FACHE) ) در سال ۱۸۹۶یک فرضیه پزشکی تحت عنوان (ضعف اعصاب و درمان آن به وسیله تمرینات بدنی) ارایه داده نیز شناخه شده است.
8- تمرینات عضله قلب: تجربه نشان داده است که پزشکان برخی ناراحتیهای قلبی را به راهپیمایی و کوهپیمایی آرام و سبک و دویدنها مداوا کردند، زیرا که چنین برنامههای ورزشی که به طور مداوم منظم انجام گیرد کار سیستم قلبی و عروقی را بهبود میبخشد و باعث قوی شدن عضلات و عروق قلب از نظر فیزیولوژیکی می شود و جریان خون، به وسیله انقباضات بسیار نیرومند می شود.