معرفي منطقه دشت ارژن

دشت ارژن :
در پنجاه كيلومتري غرب شيراز و در ميان كوههاي زاگرس قرار دارد. دشت ارژن از مناطق حفاظت شده در استان فارس است  كه به سبب وجود تعدادي گوزن زرد كه حدود 10 سال قبل از دشت ناز ساري به منطقه ميان كتل در اين منطقه حفاظت شده منتقل شدند معروف است.

در سفري كه به درياچه پريشان داشتيم علاوه بر اينكه اين درياچه را به سبب كم آبي بسيار پريشان ديديم، در مسير بازگشت به شيراز از جاده جديدالاحداث كازرون به شيراز كه از دشت برم و سپس دشت ارژن مي گذرد، گذر كرديم. گردنه اي كوهستاني بين دشت برم و دشت ارژن وجود دارد كه هنگامي كه بر فراز آن قرار بگيريم، با چشم اندازي  بسيار شگفت آوري به دشت ارژن مواجه مي شويم. شگفت آور از اين نظر كه شباهت عجيبي به منطقه حفاظت شده انگورونگورو در تانزانيا دارد.
انگورونگورو منطقه اي ويژه در جهان است كه بيشترين تراكم  جانوران وحشي در آن وجود دارد. اين منطقه در حقيقت دهانه اي بزرگ از آتشفشاني خاموش به قطر حدود بيست كيلومتر است و بيش از سي هزار راس از حيوانات مختلف مثل شير، كرگدن، گوزن، گراز، پلنگ، اسب آبي، گورخر، گاوميش، فيل، كفتار، و بسياري ديگر از پستانداران و پرندگان در آن به شكل دائم زندگي مي كنند. ديواره داخلي اين آتشفشان خاموش از درختان جنگلي برگ پهن و متراكم  پوشيده شده كه  محل مناسبي براي گونه هايي از حيوانات است كه در جنگل زندگي مي كنند و در داخل اين آتشفشان خاموش زميني هموار و چمنزار به همراه درياچه اي زيبا با آبگيرهاي متعدد براي زيست جانوران آبزي وجود دارد. اين باغ وحش عظيم طبيعي به شدت توسط دولت تانزانيا و مجامع جهاني( در ليست ميراث جهاني يونسكو قرار دارد) محافظت مي شود، طوري كه براي بازديد از اين منطقه نفري پنجاه دلار از بازديدكنندگان دريافت مي شود و ورود و خروج از اين منطقه تابع قوانين سفت و سختي است. براي مثال بازديدكنندگان اجازه دارند از ساعت 6 صبح وارد منطقه شوند و موظف هستند قبل از ساعت 6 بعد از ظهر از درب خروجي خارج شوند والا مبالغ هنگفتي جريمه خواهند شد. افراد بومي كه در اطراف اين منطقه زندگي مي كنند به هيچ وجه اجازه ورود به داخل كاسه آتشفشان را ندارند و قوانين ديگري كه به حفظ اين منطقه كمك بسيار كرده است.
دشت ارژن همچون انگورونگورو توسط كوهستاني با ارتفاع كم احاطه شده است. درياچه اي با آب شيرين در ميان آن قرار دارد و علفزار مناسبي كه در حال حاضر تبديل به كشتزار شده است دشت را پوشانده است.
كوههاي اطراف هم،  منطقه اي جنگلي با خصوصيات جنگلهاي زاگرسي را دارد و محل بسيار مناسبي براي زندگي پستانداراني است كه با شرايط كوهستاني خو گرفته اند. در حال حاضر جز تعداد معدودي گراز و پستانداران كوچك و همچنين پرندگان آبزي و آب كنارزي و تعدادي از خزندگان، به ظاهر جانور ديگري را در اين منطقه نمي بينيم. احتمالا در ارتفاعات تعداد معدودي كل وبز و ميش و پلنگ نيز وجود دارد. در منطقه مجاور نيز سيصد هكتار را فنس كشي كرده اند و حدود چهل و پنج گوزن زرد در آن زندگي مي كنند. به سبب شرايط ويژه اي كه اين محل دارد، در دهه پنجاه پس از مطالعات مفصل، بسياري از زمين هاي اين منطقه توسط سازمان حفاظت محيط زيست خريداري شد. قرار بود تمامي منطقه دشت ارژن و ارتفاعات مشرف به آن فنس كشي شود تا پس از رها سازي تعداد مناسبي گوزن، كل و بز، گراز و افزايش تعداد اين حيوانات زمينه لازم براي انتقال تعدادي از شيرهاي ايراني كه در منطقه ” گير” در هندوستان زندگي مي كنند، فراهم شود. مذاكرات اوليه با دولت هندوستان نيز براي خريد و انتقال شير صورت گرفت ولي به دلايلي اين طرح اجرا نشد. به هرحال ايده انتقال شير ايراني همچنان وجود داشت تا اينكه با افتتاح جاده كازرون-شيراز از ميان دشت ارژن و بازگشت كشاورزان به دشت ارژن اميدها به نا اميدي گرويد. متاسفانه با استفاده نابخردانه از اين منطقه ويژه، علاوه بر اينكه احتمال بازگشت شير ايراني كه نماد قدرت و شجاعت در ايران باستان بوده است به صفر نزديك مي شود، درياچه داخل دشت نيز به سبب حفر چاههاي متعدد تقريبا خشك شده و جمعيت محدود پرندگان و حيات  اين دشت را در خطر نابودي قرار داده است.
دشت ارژن در روايات تاريخي
دشت ارجن . دشت ارزن . در سرزمين فارس نزديکي شيراز قرار دارد، زماني عضدالدوله براي صيد بدانجا رفته بودو متنبي (شاعر عرب ) را گفت که شعري درباره آنجا بگويد. متنبي قصيده اي سراييد که مصراع ذيل از آن است :
سقيا لدشت الارزن الطوال .
(از معجم البلدان ) (از برگزيده مشترک ياقوت ، ترجمه محمدِ پروين گنابادي ).
مرغزار دشت ارژن بر کنار بحيره ارژن است و بيشه اي است و معدن شير، طول آن ده فرسنگ در عرض يک فرسنگ. (از فارسنامه ابن البلخي ) (از نزهة القلوب ) .
·  نام يکي از دهستانهاي بخش کوهمره نودان شهرستان کازرون . اين دهستان در مشرق بخش واقع است ، و منطقه آن کوهستاني و جنگل زار و در وسط کوههاي مزبور باطلاق دشت ارژن قرار گرفته و راه شوسه شيراز به کازرون از وسط دهستان کشيده شده . هواي آن معتدل مايل به سردي است . آب مشروب و زراعتي آن از چشمه سارها تامين ميشود. محصولات آن عبارت از غلات و حبوب است . اين دهستان از 4 آبادي بنام دشت ارژن ، عبدوئي ، کلاني و ميان کتل تشکيل شده . نفوس آن در حدود 3000 تن است . مرکز دهستان قريه دشت ارژن است . (از فرهنگ جغرافيائي ايران ج 7).
ده مرکز دهستان دشت ارژن بخش کوهمره نودان شهرستان کازرون . سکنه آن 580تن . آب آن از چشمه معروف به چشمه سلمان . محصول آنجا غلات و حبوب است . (از فرهنگ جغرافيائي ايران ج 7).