تاثير ظروف غذا بر سلامتي انسان

ملامين، چيني، آركوپال، پيركس و بلور. اين‌ها اجزاي لاينفك آشپزخانه‌هاي امروزي هستند. البته هستند خانم‌هايي كه هنوز هم اصالت چيني را با چيز ديگري عوض نمي‌كنند يا آن‌هايي كه دوست دارند با چند كاسه و بشقاب سفالي، رنگ و لعاب سنت را به زندگي مدرن امروزي تزريق كنند.

در عوض بعضي هم از خير هرچه سنت و نوستالژي است به راحتي گذشته‌اند و با سر به استقبال مدرنيته رفته‌اند و حتي سر ميز غذا هم راحتي را با چيزي عوض نمي‌كنند و به استقبال يك‌بار مصرف‌ها مي‌روند.
از هر دسته كه هستيد، فراموش نكنيد جنس و كيفيت ظرفي كه در آن غذا مي‌خوريد، اگر از طعم و كيفيت غذا مهم‌تر نباشد، بي‌اهميت‌تر هم نيست، پس اين نكات را در انتخاب ظرف غذايتان به خاطر داشته باشيد.

قديمي‌ترين ظروف سفالي كه باستان شناسان موفق به يافتن آنها شده‌اند، مربوط به هزاره دهم پيش از ميلاد در محدوده بين‌النهرين است. قديمي‌ترين ظرف سفال ايراني نيز مربوط به ? هزار سال پيش از ميلاد است كه در روستاي گنج‌دره در حوالي كرمانشاه يافته شده‌است.
به هر حال ظروف سفالي را مي‌توان قديمي‌ترين ظروف غذاخوري ناميد ولي اين قدمت باعث فراموشي آنها نشده است و هنوز هم به ? شكل سنتي سفال و سراميك استفاده مي‌شوند.
سفالي كه لعاب مي‌خورد و مجدداً پخته مي‌شود به سراميك تبديل مي‌شود و امروزه اين ظروف سراميكي هستند كه به‌عنوان ظروف غذاخوري استفاده مي‌شوند و ظروف سفالي بيشتر جنبه تزئيني دارند، چون سفال اگر لعاب نداشته باشد چربي و رطوبت را پس مي‌دهد. براي تهيه اين ظروف معمولاً از خاك كائولن به‌عنوان ماده اوليه به همراه مقداري كاه و شن به‌عنوان چسب استفاده مي‌شود.
اين مواد با آب مخلوط مي‌شوند و تركيب حاصل به شكل ظرف مورد نظر درمي‌آيد و سپس در كوره‌اي با حرارت حدود ??? درجه به مدت ? ساعت عمليات پخت صورت مي‌گيرد. سپس كوره خاموش مي‌شود و ظروف شب تا صبح همانجا مي‌ماند و به آرامي خنك مي‌شود.
بعد از اين مرحله با كمك اكسيدهاي رنگي فلزات آهن و آلومينيوم و مس و سرب، لعاب روي ظرف قرار مي‌گيرد و مجدداً عمليات پخت تكرار مي‌شود. ظرفي كه به اين ترتيب تهيه شده چون در درجه حرارت ??? درجه پخته شده، توان تحمل حرارت بالايي دارد به‌طوري كه بعضي از ظروف سراميك را مي‌توان در ماكروفر يا روي شعله ملايم قرار داد.
اما كارشناسان هشدار مي‌دهند در استفاده از ظروف سفالي و سراميك بايد از استفاده از ظروف آبي‌رنگ به‌عنوان ظروف غذاخوري پرهيز كرد چون اين ظروف داراي تركيبات سربي هستند و احتمال بروز مسموميت غذايي را ‌افزايش مي‌دهند. از محاسن اين ظروف مي‌توان به سبك بودن آنها نسبت به چيني‌ها و همچنين قيمت كمترشان نسبت به ظروف چيني و كريستال اشاره كرد
——————————————————————————————————–.
ظروف آلومينيومي :
ظروف آلومينيومي سبك هستند و به خوبي گرما را انتقال مي دهند. بيشتر از نيمي از ظروف پخت و پز كه امروزه به كار برده مي شوند، آلومينيومي هستند.
بعضي شواهد حاكي از آن است كه آلومينيوم در درازمدت باعث بيماري آلزايمر  مي شود كه البته اين رابطه هنوز كاملا به اثبات نرسيده است.
بعضي نظريه ها نيز مطرح است که جوش آوردن آب در کتري هاي آلومينيومي مي تواند باعث بروز بيماري هايي همچون زخم معده،  کوليت، خشکي دهان، يبوست  و تغيير رنگ زبان شود.
افرادي كه هرروز از ظروف آلومينيومي پوشش داده نشده براي پخت و پز و نگهداري مواد غذايي استفاده مي كنند، تقريبا 5/3 ميلي گرم آلومينيوم در روز وارد بدن خود مي كنند. هر چه غذا بيشتر در اين ظروف پخته يا نگهداري شود، مقدار آلومينيوم وارد شده به آن بيشترمي شود. البته سازمان بهداشت جهاني تخمين زده است كه بزرگسالان مي توانند بيشتر از 50 ميلي گرم آلومينيوم را در روز بدون هيچ ضرري دريافت كنند. زيرا بسياري از داروهاي معمول حاوي آلومينيوم هستند، مثلا يك عدد قرص آنتي اسيد حاوي 50 ميلي گرم و يك قرص آسپيرين حاوي 20-10 ميلي گرم آلومينيوم است.
سبزيجات برگي شکل و غذاهاي اسيدي يا نمكي همچون گوجه فرنگي، مركبات و ريواس اگر در ظروف آلومينيومي قرار داده شوند، بيشترين آلومينيوم را به خود جذب مي كنند و باعث مي شوند آلومينيوم به مقدار زياد وارد غذا شود. همچنين باعث مي شوند روي اين ظروف حالت سوراخ سوراخ بگيرد. بنابراين پختن اين مواد در ظروف آلومينيومي توصيه نمي شود.
براي جلوگيري از وارد شدن آلومينيوم به غذا، از نگهداري مواد غذايي در ظروف آلومينيومي پوشش داده نشده بايد اجتناب كرد. در بعضي مناطق، آب حاوي مواد معدني و قليا بوده كه ممكن است روي سطح ظروف آلومينيومي رسوب كند. پختن غذاهاي اسيدي، نمكي يا قليايي در ظروف آلومينيومي مي تواند باعث سياه شدن اين ظروف شود، البته تغيير رنگ و لكه دار شدن اين ظروف روي كيفيت پخت غذا تاثيري ندارد. براي برطرف كردن رنگ يا لكه، غوطه ور كردن ظرف در محلول آب و آب ليمو يا سركه مفيد است.

دکتر محمد امين محمدي فر ،کارشناس تغذيه معتقد است:استفاده از ظروف آلومينيومي باعث ورود مقادير زيادي آلومينيوم در هر وعده غذايي مي شود و افزايش نامطلوب ميزان آلومينيوم در رژيم غذايي باعث بروز اختلال در سيستم عصبي، کم خوني، افزايش خطر ابتلابه آلزايمر، اختلال در متابوليسم استخوان، مسموميت کليه، کبد و التهاب مفاصل مي شود
——————————————————————————————————-.
ظروف مسي :
مس گرما را به خوبي هدايت مي کند و با آن به راحتي مي توان دماي پخت و پز را كنترل كرد. تنها با دادن حرارت كم تا متوسط مي توان بهترين نتيجه را از آن گرفت. ظروف برنجي هم از مس و روي ساخته شده اند كه كمتر به كار مي روند.
مقادير اندك مس براي سلامتي مفيد است، ولي مقادير زياد آن مي تواند مسموميت زا باشد. مس با غذاهاي اسيدي واكنش مي دهد و به اين خاطر ظروف مسي را معمولا با لايه اي از يك فلز ديگرمثل قلع يا استيل يا نيكل مي پوشانند تا از ورود مس به غذا جلوگيري شود. اين لايه در هنگام پخت و پز به مقدار كم در غذا حل مي شود، به خصوص اگر غذاهاي اسيدي براي مدت طولاني در اين ظروف پخته يا نگهداري شوند. لذا از پختن غذاهاي اسيدي در ظروف مسي پوشش داده نشده بايد اجتناب كرد.
همچنين با خراشيدن يا ساييدن اين ظروف در هنگام شست و شو، لايه پوششي محافظ از بين مي رود. از خراشيدن اين ظروف بايد خودداري نمود و در ظروفي كه لايه پوششي آنها از بين رفته نبايد پخت و پز كرد. سازمان غذا و دارو (FDA) در مورد مصرف ظروف مسي بدون پوشش هشدار داده است، زيرا اين فلز هنگامي كه در مقادير زياد وارد غذا مي شود باعث تهوع، استفراغ و اسهال مي شود.
——————————————————————————————————–
وسايل و ظروف برنجي :

خواص ضد ميکروبي طبيعي مس و آلياژهاي آن مانند برنج ، به طور چشمگيري حضور باکتري هاي رشته اي را کاهش ميدهد.
اين فلز با جلوگيري از توليد مثل و تخريب DNA باکتري ها، آنها را از بين مي برد.
نصب و به کارگيري سطوح مسي يا برنجي با آلياژ مس بالا ،  ميکروب MRSA و ديگر عفونت هاي بيمارستاني را نيز از بين مي برد.
اکنون پي ميبريم که چرا در دهه 50 ، ظروف مسي و برنجي بطور مرموزانه اي از سطح شهر هاي ايران جمع آوري شد!!!!!
———————————————————————————————————-
ظروف تفلون   :

ظروف تفلون که بيشترين طرفدار را در بين ظروف آشپزخانه دارد، يکي از مضرترين لوازم آشپزخانه است .
پوشش تفلوني اين ظروف از دو لايه آستري و رويه تشكيل شده است كه رويه آن نچسب بوده و به دليل دارا بودن مواد پليمري كه نوعي پلاستيك هستند در مقابل حرارت هاي بسيار بالابه طور نامحسوس سوخته و گازهاي سمي ايجاد مي كند.حتي اگر تفلون خدشه دار نشده باشد، اين ظروف وقتي كه بسيار داغ مي شوند غذا را سمي مي كنند ولي به دليل درصد پايين اين سموم در كوتاه مدت عارضه اي بروز نكرده ولي اثرات سوء آن در درازمدت با علائمي نظير: سرطان، كوتاه قدي، ضايعات پوستي،کلسترول خون و … ظاهر مي شود همچنين در سنتز هموگلوبين دخالت مي‌كند و كم‌خوني را به همراه دارد. با گذشت بيشتر زمان به دليل پيوند ضعيفي كه در بين مولكول هاي تشكيل دهنده رويه تفلون وجود دارد در هر بار پخت و پز يك لايه بسيار نازك در حد ميكرون از تفلون به غذا مي چسبد .به همين دليل تفلون ظروف، خصوصا رويه آن طي چند ماه بتدريج از بين رفته و آستري باقي مي ماند. با ايجاد اين حالت به اصطلاح نچسبي تفلون نيز به پايان خود مي رسد و پس از مدتي بتدريج آستري نيز به صورت نامحسوس وارد غذاها شده و سفيدي آلومينيوم هويدا مي شود. آلومينيوم نيز به دليل آن كه فلزي نرم بوده علاوه بر ورود مواد شيميايي به غذاها به صورت فيزيكي نيز با كشيدن قاشق و غيره به گونه اي مخرب وارد مواد غذايي گشته و به همراه آن خورده مي شود. ورود اين فلز به غذا علاوه بر از بين بردن طعم اصلي غذا، سبب بروز بيماري هاي عصبي مانند آلزايمر (فراموشي) ، نرمي استخوان، انسداد روده، كم خوني و بروز بيماري هاي مزمن ديگر مي شود.
با وجود اينكه هنوز مطالعات دقيقي در مورد اثرات زيان بار اين ماده روي انسان انجام نشده، اما بر اساس آزمايشات صورت گرفته ماده به کار برده شده در ظروف تفلون، در موش توليد ? نوع سرطان مي‌كند: سرطان كبد، پانكراس، سينه و بيضه. بخار حاصل از داغ شدن لايه بيروني تفلون نيز، براي پرندگان اهلي كشنده است موارد زيادي از مسموميت در پرندگان با بخارات حاصل از گرم شدن تفلون نيز گزارش شده كه به صورت عدم تعادل، دشواري در تنفس، ضعف و تشنج خودشان را نشان مي‌دهند، يا حتي گاهي باعث مرگ و مير حيوان به صورت آني يا تاخيري شده است. علاوه بر آن، اين بخارات مي تواند باعث بيماري موسوم به “تب بخار پليمر” در انسان شود كه حالتي شبيه سرماخوردگي ايجاد مي‌كند. البته اين بيماري در انسان برگشت‌پذير و قابل درمان است
دكتر تيم كراپ سم شناس مشهور و عضو شوراي بازرسي محيط زيست مي گويد:” PFO ” ماده اي است كه به مقدار زيادي در تفلون يافت مي شود و موجب بروز‌ ‌بيماري‌هاي داخلي و گوارشي و نقص عضو جنين مي شود و مقدار بالاي آن كه‌ ‌مي‌ ‌تواند با مصرف ظروف تفلون وارد بدن شود موجب ايجاد سرطان خواهد شد.همچنين استفاده از ظروف تفلون بازسازي شده موجب ايجاد مسمويت غذايي در مصرف کنندگان مي شود.

چندي پيش هم محققان دانشگاه تورنتو بر پايه نتايج يك تحقيق اعلام كردند كه تفلون در اثر حرارت تجزيه مي‌شود و گازي كه در اثر تجزيه از آن متصاعد مي‌شود براي محيط‌زيست زيان‌آور است.
———————————————————————————————————-
ظروف يکبار مصرف :

متخصصان تغذيه و سلامت مي گويند: استفاده از ظروف يکبارمصرف پلي استايرن و بسياري از ظروف کاغذي موجود در بازار (به علت دارا بودن لايه اي از پلاستيک در رويه داخلي ظرف) موجب از بين رفتن ويتامين ها و پروتئين هاي موجود در غذا، ورود مواد سمي به غذا و تجمع اين مواد سمي در بافت چربي بدن که بتدريج موجب خستگي، عصبيت، بي‌خوابي، کم شدن پلاکت‌ها و گلوبين، غيرعادي شدن کروموزوم‌ها، شيوع انواع سرطان‌ها(سرطان کبد، ريه و پروستات) و انتقال مواد خطرناک از طريق ژن ها از نسلي به نسل ديگر خواهد شد.

انستيتو سرطان فرانسه نيزميزان سرطان زايي ظروف يکبار مصرف پلاستيکي و کاغذي را از درجه 3 به درجه 2 کاهش داده يعني آن ها را مواد به شدت خطرناک اعلام کرده است .
———————————————————————————————————
مايکروفر :

امواج ميکروويو در مسير حرکت خود پس از برخورد با ماده يا از آن عبور مي کند و يا جذب آن مي شود.اين امواج جذب موادي که حاوي آب هستند مانند غذا و بدن انسان مي شوند.قرار گرفتن در معرض تابش امواج مايکروويو مي تواند به مرور موجب سوختگي هاي بافتي و آب مروتريد شود.اين در حالي است که بنا بر تحقيقات صورت گرفته تمام مايکروفر هاي موجود در بازار نشتي امواج دارند که بسيار خطرناک است.

بسياري از محققان نيز معتقدند که امواج مايکروويو آنقدر انرژي دارد که بتواند ساختار ملکولهاي غذا را تخريب کرده و موجب سرطان شود.اين تاثير به قدري زياد است که وقتي در سال 1991 خوني منجمدي راکه توسط مايکروفر گرم کرده بودند به بيماري تزريق کردند آن بيمار فوت کرد.پزشکان د يافتند که امواج مايکروفر باعث تغيير ماهيت سلولها و گلوبوبهاي خوني شده بود.
همچنين استفاده از غذاهاي مايکروويو شده باعث کاهش حافظه ، لطمه به مغز،اختلال در توليد هورمونهاي مردانه و زنانه و کاهش و اخنلال در سيستم دفاعي بدن مي شود.اين در حالي است که برخورد مستقيم اين اشعه با انسان باعث پاره شدن رشته هاي “دي ان اي”بدن و به دنيا آمدن نوزادان ناقص الخلقه مي شود.
علاوه بر موارد فوق برخي از غذاها همانند سيب زميني اگر در مايکروفر گرم شود باعث لطمه شديد به مغز در حال رشد کودکان مي شود.همچنين يكي ديگر از مضرات احتمالي دستگاه هاي ماكروفر در مورد گرم كردن دوباره ي غذاهاست که موجب بقاي ميکروبهاي غذا و تغيير ماهيت آنها شده که بسيار براي بدن آسيب زا است.
———————————————————————————————————
سرخ کن :

سرخ کن دستگاهي است که مواد غذايي را با درجه حرارت بالا سرخ مي کند. پخت و پز در درجه حرارت بالا مي‌تواند به روغن آسيب برساند و مواد آن را به مواد سرطاني تبديل کند. همچنين پخت مواد غذايي با روغن زياد باعث جذب کلسترول بيشتر در بدن مي شود .

ماشين طرفشويي و فر برقي :

به گفته مهندس علي گوراني، كارشناس مسئول بهداشت پرتوها در وزارت بهداشت ،شدت امواج الكترومغناطيسي مضري که اين لوازم از خود ساطع مي كند حتي از شدت امواج الكترومغناطيسي منتشر شده در زير دكل هاي برق فشار قوي بيشتراست. ميدان الكترومغناطيسي اين لوازم بر روي سيستمهاي عصبي و رشد و تكامل و ترميم سلولها اختلالاتي ايجاد مي‌كند و موجب پيدايش امراض ناشناخته مانند انواع سرطانها، تومورهاي مغزي و ناباروري در انسان مي‌شود. همچنين باعث تغييراتي در اعمال سلولها و بافتها و تغييراتي در فعاليت مغز استخوان انسان و ضربان قلب مي‌شود. ميدان مغناطيسي باعث گرم شدن بافت هاي بدن مي شود و بيشتر اوقات منجر به پارگي رگهاي خوني ظريف چشم مي شود.
———————————————————————————————————
زودپز :

زودپز علاوه بر اينکه با ايجاد فشار زياد منجر به از بين رفتن مواد غذايي مفيد غذا مي شود ،حرارت و فشار بالاي آن باعث له شدن مواد داخل زودپز شده كه مواد از هم متلاشي شده و همين باعث سرطان مي شود .
———————————————————————————————————–
چاي ساز و ظروف همزن پلاستيکي :

هر دو اين وسايل به دليل ماهيت پلاستيکي که دارند در اثر مجاورت با گرما، مواد مصنوعي پلاستيکي شان وارد آب يا مواد غذايي شده و آن راسرطان زا مي کند.از همين رو به شدت مضر است .
———————————————————————————————————
فريزر :

فريزر با عملکردي مخالف وسايل سريع پز ،با نگهداري طولاني مدت مواد غذايي باعث از بين رفتن مواد غذايي مفيد مي شود.و با از بين بردن مواد ضروري بدن که در سبزيجات و گوشتها وجود دارد ،بدن انسان را با کمبود مواد غذايي مفيد روبرو ميکند.

اين در حالي است که اکثر بانوان ايراني ماده غذايي خارج شده از فريزر را جهت استفاده در مايکروفر يا سرخ کن قرار مي دهند که ضرر آن را براي بدن دو چندان مي کند .
اگر مي ‌خواهيد ظروف‌ برنجي‌ كدر را براق‌ كنيد، از مخلوط‌ نمك‌ و سركه‌ بهره‌ بگيريد. خمير حاصل‌ را با پارچه ‌اي‌ لطيف‌ روي‌ قسمت‌ كدر بماليد.
– ظروف‌ مسي‌ را با ماليدن‌ ليموترش‌ براق‌ كنيد. براي‌ پاك ‌كردن‌ قسمت‌هاي‌ بسيار كثيف‌ نصف‌ يك‌ ليموترش‌ را در نمك‌ فرو ببريد و روي‌ قسمت‌ مورد نظر بماليد.
– براي‌ پاك‌ كردن‌ جرم‌ كتري، يك‌ فنجان‌ سركه‌ را در كتري‌ بريزيد و بجوشانيد. سپس‌ كتري‌ را بشوييد.
– با استفاده‌ از جوش‌ شيرين‌ لكه‌ قهوه‌ و چاي‌ را از سطح‌ فنجان‌ها و بشقاب‌هاي‌ ملامين‌ و پلاستيك‌ پاك‌ كنيد.
– براي‌ از بين‌ بردن‌ بوي‌ نامطبوع‌ و تند ظروف‌ پلاستيكي‌ نو، ابتدا آنها را بشوييد و خشك‌ كنيد. سپس‌ يك‌ تا دو روز در فريزر بگذاريد.
– براي‌ براق ‌كردن‌ ظروف‌ شيشه ‌اي‌ آنها را در محلول‌ آب‌ و سركه‌ بخيسانيد و سپس‌ بشوييد.
– اگر روي‌ ظروف‌ چيني، لكه‌ قهوه‌ يا چاي‌ مشاهده‌ مي‌كنيد، با دستمال‌ مرطوب‌ آغشته‌ به‌ جوش‌ شيرين‌ آن‌ را پاك‌ كنيد.
– براي‌ تميز كردن‌ كارد زنگ‌ زده، يك‌ سيب‌زميني‌ را نصف‌ كنيد و سطح‌ بريده‌ آن‌ را در جوش ‌شيرين‌ فروكنيد. سپس‌ تيغهِ كارد را با آن‌ مالش‌ دهيد تا براق‌ شود.

به اميد سلامتي همه همنوردان