طنابها

اگرچه قواعد مربوط به کار کردن با طناب علفی و نایلونی بطور کلی مشابه می باشند ولی خواصی که طناب نایلونی ایجاب می نمایند تا دقت بیشتری در مورد طنابهای نایلونی بعمل آید درصورتیکه یک ملوان با خواص طناب نایلونی آشنائی نداشته باشد بسیاری از محاسن آن بدون استفاده قرار خواهد گرفت. این حقیقت که طنابهای نایلونی از طنابهای علفی محکمتر می باشند باعث خواهد شد تا بهنگام کار کردن با طناب نایلونی افزایش می یابد و باید توجه داشت که در کار با طنابهای علفی اگر برروی آنها فشار وارد شود بدون هیچ سر و صدایی پاره خواهد شد ولی در طنابهای نایلونی وقتیکه طول آن بشیتراز 40 درصد کش بیاید احتمال پاره شدن آن وجود دارد و برگشت محکم به عقب خواهد داشت و اگر به فردی برخورد کند باعث مرگ او خواهد شد و تا مجروح خواهد کرد.

انواع طنابها:
کلیه طنابهای مورد استفاده از هر نوع که باشند در یکی از دو گروه زیر قرار خواهند گرفت.
1- طنابهای طبیعی
2- طنابهای مصنوعی
الف-  طنابهای طبیعی : که از الیافهای گیاهی ساخته شده اند که به آنها طنابهای علفی گویند.
(1) مانند: مانیلا – کنف – کتان – موئی – جوت
ب- طنابهای مصنوعی به د دسته تقسیم می شوند:
(1) طنابهای که از الیافهای مصنوعی ساخته شده اند را طنابهای نایلونی گویند.
(2) طنابهای که از مفتولهای فلزی ساخته شده باشند به آنها طنابهای سیمی و یا سیم بکسل می گویند .
مانند: 1- نایلون 2- تترون 3- داکرون 4- پلی اتیلن 5- طنابهای سیمی
ساختمان طنابهای علفی
طنابهای علفی از الیافهای گیاهی به طول 2 تا 4 فوت ساخته میشوند که ابتدا آنهارا شانه زده و بصورت رشته های در می آورند این رشته ها سپس به یکدیگر پیچیده شده و بصورت رشته نخ با مقاومت بالا و تعدادی از این رشته ها به یکدیگر (یاران YARN-) بدست می آید یارن ها را به یکدیگر تاب بدهیم ضخیم تر شده و به استراند STRAND بوجود خواهد آمد و از تاب دادن سه تا چهار استوانه به یکدیگر طناب بدست خواهد آمد خوابهای هرکدام برعکس تابهای قبلی خواهد بود در اثر تاب خوردن و پیچیده شدن استراندها از طول آنها کم میشود بطوربیکه از تاب دادن 300 متر استوانه 240 متر طناب بدست خواهد آمد.
جهت خواب طناب
معمولاً طنابها به سمت راست دارای خواب بوده و برای مشخص کردن آن از بالا به آن نگاه کنید سمت خواب آن کاملا مشخص خواهد شد.
در اصطلاح تجارتی طنابهای راست گرد را با فرم Z و طنابهای چپ گرد را با S نشان می دهند این جهت ها در زمان استفاده از طناب در هنگام دور موت و یا دوار بسیار مهم می باشد که همیشه باید در جهت خواب طناب دور دوار یا موت طناب را پیچاند.
خواص کلی طناب
تمام طنابهای بعد از بریدن تمایل به باز کردن پیچ داده شده دارند مگر آنکه آنها را محکم بست طنابها بزنید بست طنابها در اثر فشار زیاد باز خواهد شد که بعد از برداشتن فشار از روی آن به حالت اولیه برمی گیرند بشرط آنکه فشار کمتر از حد نصاب باشد درصورتیکه فشار از حد معمول بیشتر باشد باعث پاره شدن طناب نمی شود ولی باعث طویل شدن آن گردیده درنتیجه از مقاومت آن کم خواهد شد هرچه طناب بیشتر کار کرده باشد خاصیت جمع شدن بحال اولیه خود را بیشتر از دست خواهد داد و بنابراین طناب ضعیف تر خواهد شد و هنگامیکه فشار روی طناب است تمایل به باز شدن در جهت عکس تاب خود را دارد پس از آنکه فشار از روی آن برداشته شود بحالت اولیه باز خواهد گشت وقتیکه طناب خیس شود به نسبت ازدیاد قطر آن طول کم خواد شد ولی مجدداً پس از خشک شدن بحالت اولیه بازخواهد گشت و هوای مرطوب از عمر طناب می کاهد.
طناب مانیلا
جنس طناب مانیلا از ریشه وساقه درخت موز وحشی آباکاویا میباشد این درخت در جزایر فیلیپین روئیده می شود و در یک کارخانه طناب بافی که در شهر مانیل پایتخت فیلیپین است بهم طابیده میگردد و بهمین دلیل این طناب علفی بنام مانیلا خوانده و از همین نوع طناب در سایر کشورهای دیگر نیز ساخته شده که بنام طناب علفی معروف است مانند آمریکا.
طناب کنف
طناب کنف از بهم طابیدن ریشه وساقه گیاه کنف درست میشود که این گیاه بیشتر در بنگلادش هندوستان – پاکستان – شمال و مشرق ایران – استرالیا و ایتالیا و طنابهایی که از گیاه ساخته شود طنابهای کنفی می نامند.
طناب کتان
این طناب از بهم طابیدن تارهای پنبه بدست میآید که نام خارجی آن کاتن است بهمین دلیل این طناب را طناب کتان یا کاتن می نامند که بیشتر جهت دوخت و دوز یا بافت تزئین بکار میرود.

طناب موئی
این طناب همانگونه که اسمش پیدا است از بهم طابیدن موی و پشم حیوانات درست می شود و بسیار مقاوم است ولی بعلت گرانی و کمبود در دسترس نبودن مورد استفاده قرار نمی گیرد.
طناب جوت
این طناب از رشته های نخی بریده شده کارخانه های ریسندگی و مازاد در رشته های نخی بهم بافته شده تشکیل طنابی را میدهد که بنام طناب جوت خوانده میشود.
ساختمان و خواص طنابهای مصنوعی
از سال 1948 استفاده از طنابهای ساخته شده از الیاف مصوعی معمول گردید و اکنون در سراسر جهان بطور وسیع استفاده می شود نایلون، تریلن و چند موارد دیگر از این نوع هستند و اصطلاحاً همه آنها طنابهای نایلونی گفته میشود.
ساختمان طناب نایلونی:
هر استراند تعداد کافی یارانهای هم اندازه وجود دارند که از سه یا چهار استران طناب بافته ساده بدست می آید.
کیفیت: بعضی از محاسن که باعث شده به استفاده از طناب نایلونی روی آورده شود عبارتند از کش آمدن و قدرت تحمل که می تواند تا 45 درصد طول خود باز شود و مجدداً بحالت اولیه برگردد قدرت تحمل وزنی آن حدوداً سه برابر طنابهای علفی هم اندازه خود می باشد. کار کردن با طناب نایلونی تا حد 30 درصد ازدیاد طول آن کاملاً ایمنی می باشد. سایر مزایای طناب نایلونی سبک بودن قابلیت تحمل حرارت زیاد، طناب نایلونی در مقابل هوا شیمیایی از قبیل نفت، روغن، الکل ها مقاومت دارد ولی در مقابل اسیدها آسیب پذیر می باشد و باید همان مواظبت طناب علفی را به عمل آورد. هنگام خیس بودن، کشش آمدن طناب تقریباً 90 تا 95 درصد قدرت اصلی خود را حفظ می نماید. اگر طناب نایلونی هنگام خیس بودن تحت فشار قرار گیرد ذرات آب از آن خارج میشود که به آن بخار طناب گویند و این طبیعی است. طنابهای نایلونی طوری ساخته شده اند که باکتری و حشرات روی آن اثر نخواهد گذاشت.
انواع طنابهای مصنوعی و ساختمان آن
طنابهای مصنوعی عبارتنداز :
پولی اتیلن و پولی پروپلین
که این نوع طناب 44% کش می آید و به دلیل داشتن خمیر فسفری از آب سبک تر بوده و آب در آن جذب نمی شود و روی آب شناور می ماند.
پولی امید
اگر تحت بار کار ایمنی مورد بهره برداری قرار گیرد و باندازه 25% طولش کش می آید.
پولیستر
اگر تحت بار کار ایمنی مورد بهره برداری قرار گیرد باندازه 36% کش می آید.
ساختمان طناب سیمی
طناب سیمی را که عبارتند از 19×7 یعنی 7 رشته 19 تاری که این رشته به دور همپ پیچیده شده است و این مغزی باید با روغن گرافیت روغنکاری شود و لابلای سیما می زاند و در نتیجه میزان اصطکاک آن را کاهش میدهد توجه داشته باشید که در طول یک طناب سیمی فقط از یک نوع روغن استفاده شود و یا روغن با گریس را مخلوط کرده توسط کهنه روی سیم میکشیم قبل از این کار حتماً روی سیم را با برس سیمی دست ی تمیز کرده و بعد عمل روغنکاری را آغاز می کنیم.
ساختمان طنابهای سیمی
یک طناب سیمی از تعداد سیمهای نازک که طول آن برابر با طول طناب می باشد ساخته شده است این سیمها ابتدا بهم تابیده شده بصورت استوانه درخواهد آمد و استوانه ها نبوبه خود روی هم خوابانده شده و طنابهای سیمی را می سازند بجز بعضی از موارد کلیه طنابهای سیمی که در دریا مورد استفاده قرار می گیرند از شش استوانه ساخته شده اند. سیمهایی که تشکیل استوانه را می دهند حول یک مغزی از جنس همپ خوابانده شده که بعنوان بالشی برای استوانه ها عمل می نمایند و باعث میشود که طناب پس از خم شدن و یا فشار بر آن وضعیت طبیعی خود را مجدداً باز یابد این مغزی مقداری روغن در خود ذخیره می نماید که هنگام خم شدن و یا فشار آمدن روی طناب به مغزی فشار وارد شده و از خود روغن خارج می نماید.

طناب سیمی استیل: SWR STEEL , WIRER. R 
طناب سیمی استیل با انعطاف: F.S.W.R
طناب سیمی استیل مخصوص با انعطاف پذیری زیاد ELASTIC.S.F.S.W.R
طناب سیمی استیل با انعطاف پذیری متوسط F.M.S.W.R
FATHOM.MIDDLE.STEEL.WIRER
طول طنابهای سیمی معمولاً به نادم FATHOM ذکر میشود و هرچه قطر طناب کمتر باشد طول آن بیشتر میگردد و بین 100 الی 500 فادم متغیر است. اگر اعداد زیر را مجذور قطر طناب ضرب کنیم قدر طناب برحسب تن بدست می آید:
FSWR = تا قطر 5/4 در عدد 2 ضرب می شود.
FSWR = تا قطر بیش از 5/4 اینچ در 5/2 ضرب می شود.
SWR = در 75/2 ضرب می شود.
ESFSWR = در 6/3 ضرب می شود.
برای محاسبه طنابی به قطر 6 اینچ از نوع استیلی SWR را می توان
تن 99 = 75/2 × 36 وزن نهایی
75/2 × 2 6 = قدرت
تن 5/16 = 6 ÷ 99 وزن مجاز

جمع کردن طنابها
به سه طریق می توان طناب را جمع کرد حلقه ای که بیشتر در روی کشتیها معمول است بصورت طولی که جهت فرستادن طناب در هنگام پهلوگیری استفاده میشود و در واحدهای کوچک برای خشک کردن بطور چنپره ای جمع میکند.
عواملی که باعث ضعیف شدن طناب می شود:
1- کشیدن شدن و تحت فشار بودن بطور مداوم
2- جمع کردن طناب وقتی که خیس بوده است.
3- در معرض هوای مرطوب و گرم مثل مناطق حاره قرار داشتن.
4- فرسودگی در اثر کشیده شدن به موتها و چشمه ها و لبه های تیز
5- فرسودگی در اثر خم شدن روی چرخ قرقره
6- انبار کردن طنابها در قسمتهایی که تیز و مواد اسیدی وجود دارد.
7- استفاده از قرقره های صدمه دیده
8- جرم و کثافت و روغن و گریس روی طناب را باید با یک محلول ملائم آب و صابون پاک نموده و سپس محل مذکور با آب سرد شسته شود.
9- مقاومت طنابهای مصنوعی در مقابل بادها و کشش بسیار خوب است و این طنابها مجدداً حالت اولیه خود را باز می یابند و چنین طنابهایی را باید قبل از پیچاندن به دور قرقره یا ریل بمدت 6 ساعت بحال خود رها نموده تا تارهایش بشکل اول خود برگردد.
10- خوردگی موضعی یک رشته از طناب در اثر یک پیچش معکوس فسل یا موج زدن گویند این حالت زمانی روی میدهد که تنش در یک طناب سه رشته ناگهان برداشته شده و بالانس یا تعادل پیچش طناب بحالت اولیه اش باز نمی گردد.
نکات اولیه کار با طناب مصنوعی و طبیعی
قبل از کار با یک طناب هر شخص باید چهار مورد زیر را فرا گرفته و آنها را در تمام موارد مورد توجه قرار دهد.
1- چاقو
بهترین دوست هر ملوان چاقوی ملوانی اوست و باید به هر کجا میرود آن را همراه خود داشته باشد انتهای تیغه باید گرد شده باشد نه تیز هم چنین تیغه باید به اندازه کافی عمیق و ضخیم باشد تا یک طناب را بدون خم شدن ببرد.
2- ایمنی ابزار
هرگاه ملوانی در بالای دکل یا روی بدنه سمت راست یا چپ کار می کند لازم است هرگاه ابزار مورد نیاز خود را بوسیله یک طناب باریک به قسمتی از برپائی محکم نموده یا آنرا بدور کمر خود ببندد.
3- سر طناب
هرگاه طنابی بریده شود لازم است برای جلوگیری از باز شدن رشته های آن و در نتیجه از بین رفتن یک یا چند متراز طناب سر آن با پلاس بست می گردد.
4- حلقه کردن طنابها
طناب هبلین یا هرگونه طنابی که به منظور پهلوگیری شناور یا برای موارد اضطراری روی دک فراهم است باید بعد از استفاده حلقه شدن یا در هنگام استفاده روی دک جمع گردد این عمل یک احتیاط اولیه ملوانی است. چون تمام طنابها در هر لحظه آماده استفاده خواهند بود.
ایمنی کار با طناب
الف- کسانیکه در هنگام کار با طناب در عقب دوار یا هر نقطه ای که طناب به آن محکمشده است ایستاده اند باید ایمنی جان خود را از مسیر برگشت شلاقی طناب دوری نمایند.
ب- هرگاه یک طناب مصنوعی در سطح شیئی که بدان محکم شده است بچرخد و طناب نیز تحت فشار بار باشد در اثر اصطکاک بین طناب و سطح مقدار معینی گرما تولید میگردد و در صورت زیاد شدن این گرما طنابها تارهای بیرونی آن می سوزد.
پ- طنابهای مصنوعی و طبیعی و سیمی نباید در یک موت یا چشمی مشابه قرار گیرند . میزان کشش این طنابها طوریست که استفاده آنها را با یکدیگر غیرممکن ساخته .
ت- از لبه های تیز و مسیرهای ناجور برای عبور طناب اجتناب گردد باید اطمینان حاصل گردد که تمبلی یا چنین اتصالاتی باعث سائیدگی یا بریدگی طناب نشود.
ث- هرگز در میان یک چشمی، حلقه یا دایره طناب توقف ننمائید.
ج- یک طناب که از موت بطرف چشمی هدایت شده قابلیت پاره شدن در چشمی را دارد و به هرکس که بین موت و چشمی قرار گرفته باشد صدمه وارد می کند.
ح- هیچوقت زیر اجسامی که در حال بالا کشیدن یا پائین آمدن است نمی ایستد.
خ- همیشه باید از قبل پیش بینی نمائید که یک طناب بعد از اینکه فشار بار روی آن افتاد درچه مسیری قرار می گیرد.
انبار نمودن طنابی
الف- معمولاً طنابهای مهار در قرقره های ساده که در قسمت فوقانی یک یا کلون یا زیر دک نصب شده انبار می شود.
ب- استوانه و لبه های قرقره طناب مهار باید یک ساختمان اسکلتی بوده تا هوا در آن جریان داشته و درنتیجه طناب را خشک نماید.
پ- برای چرخاندن طناب به دور قرقره لازم است چشمی طناب به یک قطعه طناب بسته شده و سپس با کشیدن آن چشمی طناب تا آنجا که جا دارد بداخل شکافی که در استوانه قرقره تعبیه.
ت- اگر سر طناب در سمت راست استوانه محکم شده قرقره  را باید در جهت عقربه ساعت چرخاند و اگر سر طناب در سمت چپ استوانه محکم شده باشد لازم است قرقره در جهت مخالف عقربه ساعت چرخانده شود.