دوم ارديبهشت روز زمين پاك

یادمان باشد يک زمين بيشتر  نداريم

از روزی که ۲۰ ميليون نفر شهروند آمريکايی در   اعتراض به تخريب محيط زيست و بهره برداری بی رويه از منابع طبيعی در يک روز به   خيابان ها ريختند و بزرگ ترين تظاهرات مردمی تاريخ جهان و تاريخ محيط زيست را رقم   زدند، اکنون ۴۱ سال می گذرد؛ روزی که در سال ۱۹۷۰ به عنوان روز زمين در آمريکا   نامگذاری شد.

اما خيلی زود اين حرکت خودجوش مردمی در سراسر جهان گسترش يافت و امروز   در بيش از ۱۴۰ کشور جهان صدها ميليون نفر از مردم جهان ۲۲ آوريل مصادف با ۲   ارديبهشت ماه را به عنوان روز زمين گرامی می دارند .
 نخستين روز زمين چگونه پديد آمد و چرا «روز زمين» نامگذاری شد؟
 سناتور آمريکايی به نام گيلورد نلسون، بنيانگذار روز زمين در ۲۲ آوريل ۱۹۷۰ است که بعد از ۸ سال تلاش سرانجام توانست در سال ۱۹۷۰ بزرگ ترين جنبش زيست محيطی جهان را رهبری کند. او در اين باره می گويد: سال های سال اين موضوع مرا رنج می داد که چرا محيط زيست اساساً جايگاهی در سياست های اين کشور ندارد و سرانجام در ماه نوامبر سال ۱۹۶۲ اين ايده در ذهن من شکل گرفت، ايده ای که يک بار برای هميشه مقوله محيط زيست را به صحنه سياست کشاند.
 اين ايده با تشويق و ترغيب رئيس جمهور کندی مواجه شد و سپس در قالب يک تور حفاظتی کلی در اذهان عمومی جلوه روشن تری پيدا کرد. سپس به واشينگتن رفتم تا اين طرح را با دادستان رابرت کندی در ميان بگذارم. پس از آن به ديدن رئيس جمهور رفتم و وی سفر هفت روز ه اش را در قالب يک تور حفاظتی به يازده ايالت در سپتامبر سال ۱۹۶۲ آغاز کرد. اما به هزار و يک دليل اين تور در ارتقای مقوله محيط زيست به سطح يک سوژه سياسی موفقيت چندانی نيافت ولی بذر ايده ای بود که سرانجام در قالب «روز زمين» به شکوفايی نشست.
 سناتور نلسون مذاکرات زيست محيطی خود را با طيف وسيعی از مردم در ۲۵ ايالت آمريکا ادامه داد و در حالی که در سراسر کشور آمريکا آثار تخريب و تباهی محيط زيست ظهور يافته بود همه مردم به آن توجه نشان می دادند به جز سياستمداران. نلسون هفت سال بعد سرانجام توانست موضوع محيط زيست را در شاهراه اصلی سياست وارد کند. در سال ۱۹۶۹ دانشگاه های سراسر آمريکا صحنه تظاهرات های ضدجنگ ويتنام بود.
 نلسون می گويد: «اين حرکت ها منجر به ايجاد يک جرقه ناگهانی در ذهن من شد که چرا ما در جهت سازماندهی حرکتی عظيم بر عليه آنچه بر سر محيط زيست مان می آيد، برنمی آييم. از اين رو با تزريق علايق زيست محيطی در اذهان عمومی و به ياری انرژی «ضد جنگ» گرد آمده در دانشجويان بالاخره محيط زيست را با فشار به عرصه سياست وارد کردم. ريسک بزرگی بود ولی به تلاشش می ارزيد.»
 سناتور گيلورد نلسون با حضور در کنفرانسی که در سپتامبر همان سال در سياتل برگزار شد اعلام کرد که در بهار سال ۱۹۷۰ تظاهرات گسترده ای درباره موضوع محيط زيست برگزار می شود و از همه مردم برای شرکت در آن دعوت کرد. اين خبر از گوشه ای به گوشه ديگر مخابره شد و مردم از اينکه فرصتی پيش آمده تا برای آنچه بر سر رود ها، درياچه ها و هوايشان آمده اعتراض کنند، مطلع شدند.
 پنج ماه پيش از روز زمين در ۳۰ نوامبر ۱۹۶۹ نيويورک تايمز اقدام به چاپ مقاله ای از گلدوين هيل کرد که در آن حوادث و وقايع زيست محيطی ايالات متحده و اهميت يک روز ملی برای پرداختن به اين مقوله مورد بحث و اشاره قرار گرفته بود تا اينکه ۲۲ آوريل فرا رسيد.
 ۲۰ ميليون آمريکايی در سراسر کشور به خيابان ها ريختند و مطالبات خود را از دولت برای جلوگيری از نابودی محيط زيست اعلام داشتند و همين حرکت مردمی باعث شد تا در مدت سه سال بعد قوانين بسياری برای حمايت از حيات وحش و جلوگيری از تخريب محيط زيست توسط دستگاه های بهره بردار وضع شود و آژانس های حفاظتی متعددی شکل گرفتند. مراسم روز زمين به سرعت در سراسر جهان گسترش يافت. در ۲۲ آوريل ۱۹۹۰ حدود ۲۰۰ ميليون نفر در ۱۴۱ کشور جهان در برگزاری مراسم اين روز مشارکت کردند و در سال ۱۹۹۱ جشن ها و مراسم روزانه «روز زمين» به هفته زمين تبديل شد و در سال ۲۰۰۰ صد ها ميليون نفر و بيش از ۵۵۰۰ سازمان از پنج قاره جهان اين روز را جشن گرفتند.
 با گذشت بيش از ۴۱ سال از برگزاری اين روز نمادين در جهان اکنون ۸ سال است که روز ۲ ارديبهشت به نام «روز زمين پاک» در ايران نامگذاری شده و متوليان محيط زيست درصدد جذب مردم برای همکاری هر چه بيشتر در زمينه حفظ محيط زيست هستند. اما بحران تخريب محيط زيست تنها مختص ایران نیست و در سراسر کره خاکی به یک معضل بزرگ جهانی تبدیل شده است. افزایش نرخ جمعیت و نیاز به تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی به کشاورزی موجب از بین رفتن بسیاری از اکوسیستم ها و زیستگاههای طبیعی و در خطر انقراض قرار گرفتن گونه های گیاهی و جانوری شده است . از سوی دیگر مصرف بی رویه سوخت های فسیلی و انرژی نیز باعث افزایش میزان گازهای گلخانه ای درجو و گرم شدن زمین شده که این امر در دهه اخیر آسیب های زیادی به تنوع زیستی وارد کرده است .
از این رو در روز زمین بسیاری از دوستداران طبیعت سعی می کنند کمتر مصرف کردن و درست مصرف کردن را به دیگران آموزش دهند تا زمین این سیاره گرانقدر که هر گوشه از ان ردپایی از آسیبهای انسانی است ، کمتر مورد تخریب قرار گیرد. شاید بهتر آن باشد که باور کنیم هر روزمان روز زمین است و زمین متعلق به همه ماست که اگر درقبال آن بی مسئولیت باشیم عواقب تخریب محیط زیست به خودمان بر می گردد.
 
كارگروه برنامه ريزي و تحقيق
احمدي