آشنایی با كوه گرفتگي و ارتفاع زدگي و کمک های اولیه درمان آن

حالتي که دراثرافزايش ارتفاع و فعاليت شديد بدني در شخص بوجود مي آيد كوه گرفتگي ياارتفاع زدگي یا altitude sikness ناميده مي شود.
مهمترين علائم کوه گرفتگي عبارتند از: 1 – از دست دادن اشتها2 – افزايش غير طبيعي ضربان قلب و دم و بازدم 3 – تنگي نفس4 -اختلال در سيستم گوارشي 5- سردرد شديد 6- قرمز شدن چشم ها 7- عدم تمرکز حواس 8-کاهش بينايي و شنوايي 9- تنفش شين ستوکي (chyne-stoke) که علامت ارتفاع زدگي حاد است؛ تنفس به يکباره شديد شده و بعد از چند ثانيه به حالت اول برميگردد.

به شخصه دیدم که فرد دچار کندی و از دست دادن هوشیاری می شود.

علل بيماري ارتفاع چيست؟ در سطح دريا غلظت اكسيژن در حدود 21% است و فشار بارومتري به‌طور ميانگين 760 ميلي‌متر جيوه است. با زياد شدن ارتفاع، غلظت در همان حد باقي مي‌ماند ولي تعداد مولكولهاي اكسيژن در هر تنفس كاهش مي‌يابد. در ارتفاع 3500 متري فشار بارومتري تنها 483 ميلي‌متر جيوه است. يعني تقريباً 40% كاهش در مولكولهاي اكسيژن موجود در هر تنفس. جهت اكسيژن رساني مناسب به بدن سرعت تنفس شما (حتي در هنگام استراحت) بايد افزايش يابد. اين تهويه اضافي محتواي اكسيژن خون را بالا مي‌برد ولي نه در حد غلظت اكسيژن در سطح دريا.
از آنجايي كه مقدار اكسيژن مورد نياز براي فعاليت تغييري نكرده است، بدن بايد خود را با مقدار كمتر اكسيژن تطبيق دهد. به علاوه به دلايلي كه كاملاً مشخص نيست، ارتفاع زياد و فشار كمتر هوا باعث نشت مايع از مويرگها مي‌شود كه همين عامل مي‌تواند باعث افزايش مايع در ريه و مغز شود.

وفق يافتن (هم‌هوايي): دليل اصلي بيماري ارتفاع، رفتن به بلندي‌ها با سرعت زياد است. با صرف وقت بيشتر، بدن شما مي‌تواند خود را با كاهش تعداد مولكولهاي اكسيژن در يك ارتفاع مشخص سازگار كند. اين مراحل به‌عنوان وفق دادن (هم‌هوايي) يا عادت كردن شناخته مي‌شود و عموماً 3-1 روز براي هر ارتفاعي وقت مي‌گيرد. براي مثال اگر شما تا ارتفاع 3000 متري بالا برويد و چندين روز را در آن ارتفاع بمانيد بدن شما به ارتفاع 3000 متري عادت مي‌كند. اگر شما تا ارتفاع6500 متري بالا برويد بدن شما دوباره به آن ارتفاع عادت مي‌كند.
تغييرات زيادي در بدن شما رخ مي‌دهد تا بدن، اجازه عمل با اكسيژن كاهش يافته را پيدا كند. افزايش عمق هر تنفس افزايش فشار سرخرگهاي ريوي، خون را مجبور مي‌كند كه در قسمتهايي از ريه كه در حالت عادي، در ارتفاع دريا از آنها استفاده نمي‌شود، جريان پيدا كند. بدن گلبولهاي قرمز بيشتري جهت حمل اكسيژن توليد مي‌كند. بدن آنزيم خاصي را كه اكسيژن رساني را تسهيل مي‌كند، بيشتر توليد مي‌كند.
پيشگيري از بيماري ارتفاع: پيشگيري از بيماري ارتفاع به دو دسته تقسيم مي شود: وفق دادن (هم‌هوايي) مناسب و داروهاي پيشگيري كننده.
چند راهنمايي جهت وفق دادن (هم‌هوايي) مناسب در ذيل آورده شده: اگر امكان آن هست، راهپيمايي را از ارتفاع كمتر از 3000 متري شروع كنيد و بالا برويد. . در 24 ساعت اول از تلاش بيش از حد يا حركت به سمت ارتفاعات بيشتر خودداري كنيد. اگر به ارتفاعات بيش از 3000 متري مي‌رويد، در هر روز تنها 300 متر ارتفاع خود را افزايش دهيد و در ازاي هر1000 متر بالا رفتن يك روز استراحت كنيد. به ارتفاع بالاتر برويدو در ارتفاع كمتر بخوابيد. اين روش بسيار زياد توسط كوهنوردها استفاده مي‌شود. شما مي‌توانيد در يك روز بيش از300 متر بالا برويد و براي خواب به ارتفاعات پائين‌تر برمي‌گرديد. اگر علايم خفيف بيماري ارتفاع را داريد، بالاتر نرويد تا زماني كه علايم كاهش يابد. ( بالا نرويد قبل از اينكه علايم پايين بيايد.) اگر علايم افزايش يافت، پايين، پايين و پايين‌تر برويد. به خاطر داشته باشيد كه افراد مختلف با سرعتهاي متفاوت به محيط عادت مي‌كنند. قبل از اينكه به بالاتر صعود كنيد از اينكه همه افراد گروه به محيط عادت كرده‌اند اطمينان حاصل كنيد.
آب كافي به بدن برسانيد. عادت كردن به محيط (هم‌هوايي با محيط) معمولاً با از دست دادن مايع همراه است. بنابراين شما بايد مايع زيادي بنوشيد تا آب كافي به بدن شما برسد (حداقل 4-3 ليتر در روز) ادرار بايد فراوان و شفاف باشد. به خودتان سخت نگيريد: تلاش بيش از حد در بدو ورود به ارتفاعات نداشته باشيد. فعاليتهاي سبك در طول روز از خوابيدن بهتر است چرا كه تنفس در طول خواب كاهش مي‌يابد و علايم را وخيمتر مي‌كند.
از دخانيات و الكل و ديگر داروهاي آرامبخش شامل باربيتوراتها، مسكن‌ها و قرصهاي خواب اجتناب كنيد. اين آرامبخش‌ها تنفس را در طول خواب بيش از پيش كاهش مي‌دهند و منجر به بدتر شدن علايم مي شوند. تا زماني كه در ارتفاعات هستيد، رژيم با كربوهيدرات بالا (بيش از 70% از كالري از كربوهيدراتها) داشته باشيد. روند وفق دادن (هم‌هوايي) با آب‌رساني ناكافي به بدن، تلاش بيش از حد و الكل و ديگر داروهاي آرامبخش متوقف مي شود.